نازایی به عدم توانایی در حاملگی بعد از یکسال نزدیکی فعال زوجین بدون استفاده از وسایل جلوگیری کننده از حاملگی اطلاق می گردد. حدود۸۵% در طی سال اول و ۹۳% در طی سال دوم زندگی شانس حاملگی دارند و بعد از سال دوم شانس حاملگی رو به کاهش می رود.نازایی یک مسئله شایع و نگران کننده برای زوجین محسوب می شود و تقریباً ۱۵% زوجین از این بیماری رنج می برند. و شیوع ان در جوامع بشری همچنان رو به افزایش است. علت نازایی چند فاکتوری بوده و باید هر زوج به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرند.به طور عمده نازایی به دو فاکتور زنانه و مردانه تقسیم می شود . از علل مهم نازایی در زنان : اختلال در تخمک گذاری ، ضایعات لوله رحمی ، آندومتریوز و غیره می باشد. وعلل مهم مردانه : و علل مهم نازایی در مردان اختلال در عملکرد ، تعداد و شکل اسپرم می باشد از دیگر عوامل مهم می توان به افزایش سن ، نوع تغذیه ، چاقی ،عوامل محیطی و شغلی ، داروها ، اختلال کروموزمی و ژنتیکی می توان نام برد.

معرفی گیاهان دارویی برای درمان نازایی

درمان های گیاهی سالهاست (قرن ها) که برای حل ناباروری انسان استفاده شده است . گیاهان خاصی وجود دارند که عصاره آنها اثر مثبت روی اندام تناسلی ، سیستم هورمونی و میل جنسی مردان و زنان می گذارد؛ این گیاهان کمک می کنند برای مقابله با مشکلاتی از قبیل:

 ۱- عدم تعادل هورمونی         ۲- قاعدگی نامنظم           ۳- اختلال نعوظ       ۴- مشکلات تحریک اسپرم

در ادامه به چند گیاه درمانگر از این قبیل اشاره خواهد شد.

۱- شبدر قرمز

با نام علمی Trifolium pratenes  گیاهی است چند ساله که ارتفاع آن به ۱۵ سانتیمتر هم نمی رسد و در مناطق معتدل می روید. این گیاه محبوبترین و پر مصرف ترین گیاه دارویی برای ناباروری می باشد. این گیاه سرشار از انواع ویتامین ها ، کلسیم و منیزیماست که این عناصر برای تغذیه رحم و آرامش سیستم عصبی لازم و کارا هستند. این گیاه باعث قلیایی شدن بدن شده که به نوبه خود با ایجاد محیط سالم در واژن و رحم به تعادل هورمون های لازم کمک می کند. این گیاه سرشار از ترکیبات مشابه استروژن می باشد و تنها منبعی است که به طور طبیعی حاوی هر چهار نوع ایزوفلاون های استروژن زای اصلی می باشد. و به همین دلیل کاربردی ترین گیاه برای درمان و بهبود نازایی برای خانم ها می باشد.

۲- تمشک قرمز

با نام علمی Rubus fraticsos سرشار از ویتامین ث و آهن است. قابل توجه است که گیاهانی که غنی از آهن هستند خطر ناشی از اختلالات تخمک گذاری را کاهش می دهند.(اختلال در تخمک گذاری دومین علت ناباروری در زنان پس از چسبندگی لوله های رحمی می باشد) برگ درخت تمشک از لحاظ پزشکی دارای ارزش خاصی است و استفاده از آن برای مادرانی که منتظر تولد فرزند هستند تاریخ طولانی دارد زنان باردار در سه ماه آخر بارداری چای تهیه شده از برگ تمشک قرمز را می نوشند تا ماهیچه های رحم و سطح لگن تقویت شود و دردهای ناشی از انقباضات زمان وضع حمل کاهش یابد. همچنین برای جلوگیری از سقط جنین و کاهش خونریزی زمان وضع حمل بسیار مفید است . عصاره این گیاه در جهان به «شربت حیات زندگی» معروف است.

۳- گیاه Maca

این گیاه در مناطق کوهستانی پرو می روید و ریشه خوردنی آن شبیه به تروبچه است تحقیقات روی ریشه این گیاه نشان داده ؛ ترکیبات موجود در این گیاه برای ایجاد توازن هورمونهای بدن و افزایش پروژسترون در بدن و افزایش میل جنسی موثر است . این گیاه یکی از محبوبترین گیاهان جهان برای مردان و زنان در جهت بارداری می باشد.

۴- گیاه پنج انگشت

با نام علمی  Vitex  Agus – castus  یکی از گیاهانی است که در درمان بیماری زنانه کاربرد دارد تحقیقات جدید اثر درمانی این گیاه را در سندرم پیش از قاعدگی (PMS) ، رفع عوارض یائسگی و افزایش شیر مادران شیرده را نشان می دهد. از خواص دیگر این گیاه می توان تعادل چرخه قاعدگی و ترویج تخمک گذاری ، کمک به غده هیپوفیز ، افزایش پروژسترون بدون هورمون اشاره کرد.

۵- سیب زمینی شیرین (هندی)

یکی از گیاهان پرکاربرد در زمینه ناباروری می باشد . این گیاه با تنظیم هورمونهای متعادل کننده پروژسترون نسبت به استروژن به بارور شدن کمک فراوان می کند . و همچنین دارای ساپونین استرئیدی است که استروژن و پروژسترون مورد نیاز بدن را می سازد. همچنین مقوی کبد است و در تهیه هورمونهای جنسی کمک می کند.

توجه: گیاه جنسینگ نیز در مردان با افزایش مقدار اسپرم و همچنین افزایش تحریک اسپرم (میزان اسپرم را تا دوبرابر افزایش می دهد) بسیار مفید بوده و در درمان بیماری های نازایی مردانی که به جهت کمبود مقدار اسپرم مشکل دارند کارا می باشد.

۶- زعفران

به طور کلی ۸% از زوج های ایرانی مبتلا به ناباروری هستند و در این میان سهم  مردان  ۴۰% است .تحقیقات اخیر نشان می دهد “Ros : Reactive Oxygen Species” یکی از دلایل کاهش ناباروری در مردان است . به این تر تیب که Ros به ویژه رادیکال های آزاد، سبب پراکسیداسیون اسیدهای چرب و آسیب به غشای سلولی اسپرم و محتوای ژنتیکی آن می گردد و در نتیجه سبب مختل شدن تحریک اسپرم و همچنین آسیب به DNA می شود و در نتیجه منجر به لقاح ضعیف می گردد. کارتنوئیدهای موجود در زعفران به ویژه کروسین و کروستین که آنتی اکسیدان می باشند با جلو گیری از فعالیت “Ros” از اکسیداسیون اسید های چرب در غشا جلو گیری کرده و در نتیجه سبب افزایش تحریک و بهبود مورفولوژی اسپرم می شود . همچنین سبب بهبود عملکرد جنسی آقایان می گردد.